Bezsenność

Przyczyn bezsenności jest wiele, dlatego jej obraz jest zróżnicowany. Objawy bezsenności mogą pojawić się w dowolnym momencie życia, przy czym pierwszy epizod występuje najczęściej w okresie wczesnej dorosłości. Bezsenność u młodzieży jest najczęściej spowodowana nieregularnością godzin zasypiania i wstawania, fizjologicznym przesunięciem fazy snu na godziny późniejsze oraz korzystaniem z telefonu/laptopa do późnych godzin wieczornych, co skutkuje nadmiernym pobudzeniem. Skargi na bezsenność najczęściej występują u osób będących w okresie średniej i późnej dorosłości. Objawy różnią się ze względu na wiek osoby, która ich doświadcza – trudności z zasypianiem dotyczą głównie młodych dorosłych, później bardziej dokuczliwe stają się częste nocne i przedwczesne poranne wybudzenia. Przy czym bezsenność częściej jest spotykana u kobiet niż u mężczyzn, często pojawia się po raz pierwszy w ciąży, po urodzeniu dziecka lub w okresie menopauzy. Częstsze występowanie bezsenności wśród osób starszych jest spowodowane pojawieniem się towarzyszących problemów  zdrowotnych, co prowadzi do ograniczenia aktywności fizycznej, a także  zmiany stylu życia np. na emeryturze . Częstsze są też pierwotne zaburzenia snu – tzn. zespół niespokojnych nóg, przyspieszona faza snu, bezdech senny. Jednocześnie należy uwzględnić zmiany w architekturze snu związane z wiekiem  (to jest normalne, że sen skraca się i spłyca, ale jednocześnie ten krótszy i trochę gorszej jakości sen nie powinien powodować uczucia uporczywego zmęczenia, niewyspania lub braku energii).Wymienione czynniki  zwiększają ryzyko pojawienia się bezsenności, jednak najbardziej prawdopodobne jest, że zaburzenia snu pojawią się u pewnej grupy osób w związku z trudnymi wydarzeniami życiowymi, będącymi  źródłem intensywnego stresu. Jest to rodzaj reakcji adaptacyjnej naszego organizmu i u większości osób po ustaniu stresora sen powraca do normalnego wzorca, ale w  niektórych przypadkach  objawy  występują przez dłuższy okres  z  powodu utrzymującego się stanu zwiększonego wzbudzenia. U takich osób, bardziej podatnych, rozwinie się utrwalona, przewlekła bezsenność, niezależna już od pierwotnego czynnika stresowego. Takie osoby mają tendencję do koncentrowania się na bezsenności i są podatne na wytworzenie wyuczonych nawyków niepromujących sen, spędzają one dużo czasu martwiąc się jakością swojego snu, a ich uwaga skierowana jest głównie na bodźce z nim związane. Nieraz nadmiernie eksponują odczuwane objawy niedoboru snu oraz wyobrażenia na temat konsekwencji bezsenności. Dzięki pewnym regulacyjnym mechanizmom fizjologicznym, które są uruchamiane w bezsenności, początkowo pozwalają prawidłowo funkcjonować w ciągu dnia mimo złej jakości snu, natomiast gdy trwają zbyt długo, prowadzą do zaburzeń czynności fizjologicznych i pojawia się stan, który określamy jako nadmierne wzbudzenie fizjologiczne. Jest to stan, który istotnie zwiększa ryzyko licznych chorób psychicznych, ale również somatycznych i trudno go odwrócić. Im dłużej trwa bezsenność, tym trudniej ją wyleczyć. W utrwalonej bezsenności najważniejsze może być leczenie nadmiernego wzbudzenia fizjologicznego.