Jak radzić sobie z nerwicą natręctw?
- Gnębiące myśli łatwiej opanować, jeśli są one regularnie świadomie kontrolowane, np. przez nagranie lub zapisanie obsesyjnych myśli, a następnie wysłuchanie lub przeczytanie zapisu. Ćwiczenia te należy wykonywać codziennie przez ok. pół godziny, powstrzymując się jednocześnie od zachowań natrętnych.
- Należy unikać alkoholu jako sposobu na złagodzenie niepokoju.
- Myśli o tematyce religijnej warto przedyskutować z osobą duchowną, co pomoże ustalić, czy jest to rzeczywiście nerwica natręctw.
- Pomocne mogą być również książki i poradniki.
Pomoc specjalistyczna
Ekspozycja i zapobieganie reakcji – Ten rodzaj terapii nerwicy natręctw pozwala przerwać błędne koło, w którym lęk i zachowania kompulsyjne potęgują się nawzajem. Badania wykazują, iż pozostawanie w sytuacji stresującej przez dłuższy okres czasu prowadzi do przyzwyczajenia i stopniowego ustępowania lęku. Podczas terapii pacjent stopniowo stawia czoło sytuacjom wywołującym lęk (ekspozycja) przy jednoczesnym powstrzymywaniu się od zachowań kompulsyjnych (zapobieganie reakcji), dzięki czemu z czasem dojdzie do zaniku lęku.
Terapia kognitywna – Ten rodzaj terapii polega nie tyle na wykorzenieniu nieprzyjemnych myśli, ile na zmianie sposobu, w jaki na nie reagujemy. Terapia ta skupia się zwłaszcza na nielogicznych myślach samokrytycznych, co jest szczególnie pomocne w przypadkach, gdzie myśli obsesyjne nie prowadzą do rozwinięcia się rytuałów i zachowań kompulsyjnych nakierowanych na poprawę samopoczucia. Obie te techniki często stosuje się łącznie.
Środki przeciwdepresyjne z grupy SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny) – pomocne nie tylko w leczeniu depresji, ale również w leczeniu nerwicy natręctw o umiarkowanym lub ostrym przebiegu choroby. Stosuje się je indywidualnie, lub w połączeniu z terapią kognitywną. Jeśli po trzech miesiącach leczenie nie przynosi żadnej poprawy, należy zastosować inny lek SSRI, lub wprowadzić klomipraminę.
Skutki leczenia
Ekspozycja i zapobieganie reakcji – U mniej więcej trzech czwartych osób leczonych tym sposobem następuje znaczna poprawa, ale jedna czwarta pacjentów obserwuje nawrót objawów i wymaga dodatkowego leczenia. Co czwarty pacjent odmawia podjęcia tego typu terapii, lub też nie kończy całego programu, twierdząc, że wymaga on zbyt dużego wysiłku.
Środki farmakologiczne – Mniej więcej sześć osób na dziesięć przyjmujących leki obserwuje ustąpienie przynajmniej połowy objawów. Leki zapobiegają nawrotom objawów zespołu obsesyjno-kompulsyjnego przez cały, nawet wieloletni okres ich przyjmowania. Niestety, u prawie połowy osób, które przerywają kurację farmakologiczną, objawy powracają w ciągu kilku miesięcy. Połączenie leków z psychoterapią zmniejsza stopień nawrotów.
Którą metodę wybrać?
Łagodny przebieg nerwicy natręctw
Metoda ekspozycji i zapobiegania reakcji może być stosowana bez pomocy specjalistycznej. Jest efektywna i nie ma skutków ubocznych, ale może z początku chwilowo zwiększyć niepokój. Wymaga od pacjenta motywacji i dużego nakładu pracy. Terapia kognitywna i leczenie farmakologiczne przynoszą podobne skutki.
Nerwica natręctw o umiarkowanym, lub silnym natężeniu
- Zaleca się na początek albo terapię poznawczo-behawioralną (10 godzin kontaktu z terapeutą), albo leki (przez 12 tygodni). Jeśli objawy nie ustępują, można zastosować obie metody łącznie.
- Jeśli przebieg choroby jest ostry, najlepiej od początku połączyć leczenie farmakologiczne z terapią poznawczo-behawioralną.
- Można zastosować same leki, jeśli pacjent nie jest w stanie stawić czoła terapii ekspozycji i zapobiegania reakcji, ale ryzyko nawrotu choroby jest większe – objawy powracają u co drugiej osoby, podczas gdy przy stosowaniu ekspozycji i zapobiegania reakcji – u co czwartej. Leki należy stosować mniej więcej przez rok, co może być problemem podczas ciąży i karmienia piersią.